“Tarladan Sofraya: Gıdanın Sürdürülebilir Yolculuğunu Tasarlamak”- 29 Haziran Dünya Endüstriyel Tasarım Günü Mini-Jam etkinliği

Dünya Tasarım Örgütü (WDO)’nun The Global Goals Jam ortaklığı ile dünyanın çeşitli yerlerinde eş zamanlı olarak 29 Haziran Dünya Endüstriyel Tasarım Günü Mini-Jam etkinliği düzenlendi. Dünya Endüstriyel Tasarım Gününü kutlamak adına bir günlük bir tasarım maratonu olarak kurgulanan bu etkinliğin İzmir ayağı ise İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi’nin ve Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu – İzmir Şubesi’nin ortaklaşa organizasyonu ile “Tarladan Sofraya: Gıdanın Sürdürülebilir Yolculuğunu Tasarlamak” teması ile gerçekleştirildi.

The Global Goals Jam girişimi, 2016 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının önerisi üzerine Digital Society School tarafından dünya tasarım topluluklarını Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri çerçevesince bir araya getirmek amacıyla kurulmuştur. Girişimin önerdiği fikir geliştirme yöntemlerini kullanarak yerel bağlamdaki yaratıcı ekipler ile konu ile ilgili diğer disiplinlerden katılımcıların birlikte çalışabileceği iki günlük bir etkinlik olarak kurgulanan The Global Goals Jam, yerel sorunlar üzerinden uzun vadeli hedefleri destekleyici kısa vadeli müdahale önerileri geliştirerek Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

‘Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri No.12: Sorumlu Tüketim ve Üretim’ kapsamında belirlenen “Tarladan Sofraya: Gıdanın Sürdürülebilir Yolculuğunu Tasarlamak” teması ile toplum destekli gıda toplulukları ve küçük ölçekli gıda kooperatifleri tasarımcılarla biraya geldi. Katılımcılar, gıdanın üreticiden tüketiciye olan iletimini; sistem, hizmet ve ürün tasarımları yoluyla sürdürülebilir (kayıpsız, verimli, ekonomik, güvenilir) kılmanın yollarını aradı; tasarım önerilerinde bulundu.

Etkinliğe kooperatifler ve gıda topluklarını temsilen BİTOT – Batı İzmir Topluluk Destekli Tarım Grubu, Homeros Gıda Topluluğu, İzmir Büyükşehir Belediyesi Bademler Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Çekirdek İzmir Permakültür Kolektifi; konu ile ilgili olarak Tarım ve Orman Müdürlüğü – Kırsal Kalkınma ve Örgütlenme Şube Müdürlüğü’nden, Tarım ve Orman Bakanlığı Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü’nden, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü’nden uzmanlar; tarım ve gastronomi iletişimini temsilen Apelasyon; endüstriyel tasarım alanı ve Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu (ETMK) İzmir Şube üyeleri başta olmak üzere görsel iletişim tasarımı, sosyoloji, şehir ve bölge planlama gibi alanlardan kişiler ile gıda üretimi ve satışı yapan kişiler katılmışlardır. Etkinlik, Dünya Tasarım Örgütü (WDO)’ya sunulmak ve sonuçlarını sürdürmek üzere lisansüstü öğrencileri tarafından raporlanmıştır.

“Tarladan Sofraya: Gıdanın Sürdürülebilir Yolculuğunu Tasarlamak” teması altında farklı disiplinlerden ve kurumlardan gelen katılımcılar ile beş grup oluşturulmuş ve gruplar Mini-Jam süresince belirledikleri problemler üzerine tasarım önerileri getirmeye çalışmışlardır. Aşağıda bu çalışma grupları ve Mini-Jam çıktıları sunulmuştur.

Erken Yaşta Bilinçlendirme

Grup lideri: Murat Arıkut

Katılımcılar: Beste Çiçek, Daniele Savasta, Oya Demirtay, Tamer Güvenir

Raportör: Berke Can Malkoç

Mobil uygulama ve tohum kiti tasarımını içeren Erken Yaşta Bilinçlendirme önerisi ile geleceği şekillendirecek olan çocukların tarım ve gıda sistemine yönelik bilgi, farkındalık ve deneyimlerinin arttırılması amaçlanmıştır. Dijital platform üzerinden çocukların tohumun bitkiye dönüşme süreçlerinde aktif rol almalarını sağlayan mobil uygulama, çocukların konuyla ilgili bilgi ve deneyim kazanmasını amaçlarken içerisindeki interaktif oyunlar ise bu süreci eğlenceli hale getirmeyi temel almaktadır. Mobil uygulamadaki direktiflerle beraber kullanılan tohum kiti ise çocukların toprak ve bitki dünyası ile gerçek hayat tecrübesi inşa etmelerini sağlamaktadır. Yine mobil uygulama üzerinden çocuklar tüm bu deneyimlerini birbirleri ile paylaşarak farklı bir sosyalleşme gerçekleştirmektedirler.

Anahtar kelimeler: Çocuk, eğitim, oyun, farkındalık, mobil uygulama tasarımı, ürün kiti

[ÇİFT]Çİ- Çiftçilik İletişim Sistemi

Grup lideri: Derya Irkdaş Doğu

Katılımcılar: Argun Tanrıverdi, Berkay Kazak, Ezgi Baylan, Fatih Kılıç, Filiz Egi, Gül Çiçek Zengin Bintaş

Raportör: Ali Cankat Alan

[ÇİFT]Çİ- Çiftçilik İletişim Sistemi, çiftçileri odağına almakla beraber üniversite, devlet ve özel sektörden kurum ve şahıslar gibi tarımsal üretimin tüm aktörlerini kapsayan bir ağ/mobil uygulama önerisidir. Tarımsal üretime yönelik aktörlerin oluşturduğu bilgi ve deneyim birlikteliğini tek bir çatı altında toplayarak üretimi daha verimli ve sürdürülebilir kılmayı amaçlar. Bu önerinin uzun vadedeki hedefi ise ağ içerisindeki bilgi veri kümelerinin zaman içerisinde “büyük veri” olarak sadece sosyal değil, ekonomi-politik bağlamda da sürdürülebilir tarımsal üretim stratejilerinin oluşturulmasına kaynaklık etmesi olarak belirlenmiştir.

Anahtar kelimeler: Ağ, iletişim, üretim, veri paylaşımı, sistem tasarımı, mobil uygulama tasarımı

Gıda Merkezi

Grup lideri: Tolga Okan

Katılımcılar: Asejan Özden, Devrim Ülkebaş, Ferhat Değer, Zerrin Çelik

Raportör: Elif Büyükkeçeci

Gıda Merkezi tasarım önerisi kuzey yarım kürenin ilk hasadı olan ve dünyaca bilinmesine rağmen iç pazarda hak ettiği tanınırlığa sahip olmayan Kemalpaşa kirazının tanıtılması ve alternatif tüketim kanallarının oluşturulmasına odaklanmaktadır. Öneri, hasat aşamasının ilk anından başlayarak tüm tedarik süreçlerinde hızlı olmayı gerektiren kirazın kalite yitimini önlemek adına, tedarik zincirinin ilk aşaması olan birincil üreticinin ürünlerini getirdikleri Alım Merkezlerini ekonomik ve sosyal çekim merkezi olarak tekrardan yapılandırmaktadır. İlk aşama olan ortak taşımacılık yaklaşımı ile birincil üreticiden daha sistemli, hızlı ve verimli bir şekilde ürünün toplanmasına odaklanmaktadır. Gerek ürünün kısa süreli yaşam döngüsünü değer zincirinde avantaja dönüştürmek açısından, gerekse ürünün markalaşmasını sağlamak açısından önerilen Gıda Merkezleri ise tedarik zincirinin ilk aşamalarında kalite yitimine uğrayan ve satılmayan ürünlerin işlendiği ve satışının yapıldığı bir yer olarak bölge insanına istihdam olanakları açmayı hedeflemektedir. Bunun yanı sıra, bu merkezler kiraza bağlı marka kimliğini oluşturmak adına etkinliklerin, eğitimlerin, kiraza dayalı yeni tüketim alışkanlıklarının denendiği alternatif tüketim kanalı olarak da düşünülmüştür.

Anahtar kelimeler: kiraz, markalaşma, alternatif satış ve tüketim kanalı, hızlı tedarik, sistem tasarımı

Nitelikli Ürün Alternatif Satış Platformu

Grup lideri: Altuğ Toprak

Katılımcılar: Anıl Dinç Demirbilek, Fatih Özden, Fatma Hacıoğlu, Şadan Güvenir, Yağmur Gediz

Raportör: Melis Örnekoğlu Selçuk

Nitelikli ürün; doğa dostu yöntemlerle üretilen, çevreye ve insana zarar vermeyen ve adil fiyatlı ürün olarak tanımlanmıştır. Ancak çoğunlukla küçük ölçekli üreticiler tarafından üretilen nitelikli ürünler, mevcut satış kanalları üzerinden tüketiciye istenilen düzeyde ulaşamamaktadır. Mobil uygulama tasarımı önerisi ile birbirlerine ulaşmakta güçlük çeken küçük ölçekte nitelikli üretim yapan üreticiler ile tüketiciler arasındaki iletişimi daha etkin hale getirmek ve nitelikli ürün üretim ve tüketiminin yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Mobil uygulama ile küçük ölçekli üreticilerin ekonomik olarak dâhil olmalarının zor olduğu sertifikasyon sistemi yerine, tüketicinin üreticiyi birinci elden takip edebileceği ve geri bildirimde bulunabileceği, nitelikli ürünü koruma altına alacak alternatif gıda güvenliği kanalı önerilmektedir.

Anahtar kelimeler: Nitelikli ürün, gıda güvencesi, alternatif satış kanalı, mobil uygulama tasarımı

Aslında Ekmek

Grup lideri: Çağdaş Cantürk

Katılımcılar: Ayşegül Sabuktay, Ece Güçer, Elif Kocabıyık, Ferdan Çiftçi, Günışığı Yücel, İrfan Erkal, Serdar Deniz

Raportör: Kardelen Aysel

Aslında Ekmek önerisi Türkiye’nin gıda tüketimi alışkanlıklarında önemli bir yeri ve kültürü olan ekmeğe, buna bağlı olarak da ekmeğin buğday ve un ile birlikte üretim ve tüketim yolculuğuna odaklanmıştır. Güvenilirlik, koruma, genetik miras, uzmanlaşma ve markalaşma üzerinden gelişen tartışmalar problemi bir sistem tasarımı ile çözmeye yöneltmiştir. Ekmeğin; nimet, kutsallık, paylaşmak, bölüşmek, emek, hatırlama, ölüm gibi kültür içindeki değerlerinin öne çıkarılmasıyla ekmeği yeniden keşfetmeye, öğrenmeye ve öğretmeye, yöreye özgü kimliğini belirlemeye ve bir marka haline getirmeye çalışılmıştır. Sistem tasarımı bir fırın tasarımı üzerinden ele alınmış; ekmek ile ilgili bilgilerin dokümante edilerek paylaşıldığı, üretici- tüketici ilişkilerinin şeffaflığa dayanan bir hizmet tasarımı ile çözüldüğü, yörede üretilen ekmeklerin fırında üretilen ekmekler ile birlikte satıldığı bir ağ sistemi ile birbirlerine bağlı, yöreye özgü kimliğe/markaya sahip bir fırınlar zinciri önerilmiştir.

Anahtar kelimeler: Ekmek-buğday-un, tedarik zinciri, güvenilirlik, kimlik, markalaşma, kültürel değerler, eğitim, sistem tasarımı